Głównym celem organizacji Wojewódzkiego Kulinarnego Konkursu Bożonarodzeniowego było rozpowszechnianie wiedzy na temat produktów tradycyjnych i lokalnych z województwa łódzkiego, a także zachęcenie mieszkańców do wykorzystywania tych produktów w przygotowywanych potrawach lub wypiekach świątecznych.

Niezwykle ważnym aspektem było także pogłębianie wiedzy o kuchni regionalnej województwa łódzkiego oraz promocja potraw i wypieków powstałych w oparciu o tradycyjne receptury.

Mieszkańcy Województwa biorący udział w konkursie zgłosili do konkursu w kategorii Tradycyjna Potrawa Wigilijna ponad 50 potraw. Były to zarówno znane i popularne postne potrawy wigilijne, jak i te w nowym nurcie – potrawy mięsne. W kategorii Tradycyjny Wypiek Bożonarodzeniowy zgłoszono 100 propozycji wypieków. Były to serniki, mako-serniki, pierniki oraz strucle makowe. Wybór najlepszych prac był trudny. Każdy z członków komisji oceniał przesłane prace zgodnie z przyjętym regulaminem konkursu biorąc pod uwagę następujące kryteria - wykorzystanie do wypieku lub potrawy produktów z Listy Produktów Tradycyjnych z województwa łódzkiego prowadzonej przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (za każdy produkt – 3 pkt.), wykorzystanie do wypieku lub potrawy produktów lokalnych (za każdy produkt  1 pkt.) oraz sposób prezentacji finalnej potrawy lub wypieku – 0-10 pkt.

Wśród najczęściej wykorzystywanych produktów tradycyjnych znalazły się: ogórki kwaszone po łowicku, twaróg tradycyjny, twaróg z Dionizowa, miód z doliny rzeki Mrogi, piotrkowski miód wielokwiatowy, masło z Głuchowa, masło tradycyjne naturalne szczercowskie, kompot wiśniowy po łowicku, powidła śliwkowe łowickie, kapusta kiszona w główkach. Natomiast wśród produktów lokalnych, za które uznawano  produkty pochodzące z terenu województwa łódzkiego, najczęściej pojawiał się nabiał z lokalnych mleczarni, owoce i warzywa z przydomowych ogródków, jaja od własnych kur, samodzielnie wykonane przetwory oraz mąka z lokalnych młynów.

Laureatką w kategorii Tradycyjna Potrawa Wigilijna została 10 - letnia Julia Mańkowska ze Skowrody Południowej, której Pierogi drożdżowe z kapustą i grzybami smakowały najbardziej jury. Zapraszamy do obejrzenia filmu prezentującego Najlepszy przepis na pierogi drożdżowe z kapustą i grzybami w wykonaniu laureatki.

Pierwsze miejsce w kategorii Tradycyjny Wypiek Bożonarodzeniowy zajął Tomasz Wilk z Żarnowa za  Staropolski Piernik Żarnowski Babci Wilkowej.

Z nagrodzonymi pracami możecie się Państwo zapoznać w prezentacji zamieszczonej pod poniższym linkiem.

Poniżej prezentujemy kilka ciekawych przepisów kulinarnych spośród zgłoszonych prac. Nie wszystkie zaprezentowane poniżej przepisy zostały nagrodzone, jednakże warto się z nimi zapoznać ponieważ są wyjątkowo inspirujące.

 

TRADYCYJNA POTRAWA WIGILIJNA

Przepisy na potrawy z ryb:

"Karp faszerowany kiszoną kapustą i suszonymi borowikami"

Składniki:

• karp ok 1,2 kg-1,5 kg.
• 300 g. kiszonej kapusty
• kilka suszonych borowików
• cebula
• 80 g. masła
• sól, pieprz, cytryna i świeża natka pietruszki.

Wykonanie:

Karpia oczyścić, natrzeć solą i zostawić w chłodnym miejscu na kilka godzin. Na patelni rozpuścić masło i zeszklić na nim pokrojoną w kostkę cebulę. Następnie włożyć posiekaną drobno kiszoną kapustę i wcześniej namoczone grzyby. Wszystko razem podsmażyć przez ok. 5 min. Tak przygotowanym farszem wypełnić rybę , spiąć wykałaczkami i naciąć karpia wzdłuż grzbietu w kratę. Na dużej patelni obsmażyć z obu stron karpia i po chwili przełożyć do naczynia żaroodpornego. Wstawić do piekarnika rozgrzanego do 180 stopni na ok. 30 min. Po upieczeniu udekorować plasterkami cytryny i świeżą natką pietruszki. Karp również dobrze smakuje na zimno.

Dorsz w powidłach śliwkowych pod pierzynką

Składniki:

• 4 marchewki
• 2 pietruszki
• 1 por
• 0,5 szklanki miodu
• 4 łyżki przecieru pomidorowego
• sól, pieprz, ziele angielskie, liście laurowe,
• słoik powideł śliwkowych łowickich

Wykonanie:

Rybę pokroić w kawałki, obsypać w przyprawach i zamarynować w powidłach śliwkowych łowickich na noc

Na drugi dzień obtoczyć w mące bąkowskiej i obsmażyć na maśle łowickim. Warzywa trzemy na tarce, dusimy na maśle łowickim, gdy będą miękkie, dodajemy miód z doliny rzeki Bzury. Rybę przekładamy przygotowanymi warzywami lub okrywamy całą jak pod pierzynką.

Szczupak w szuwarach

Składniki:

• Oprawiony szczupak 1,2 – 1,5 kg
• 2 Duże cebule
• 1 Duża cytryna
• 3 Liście laurowe
• 1 Bułka kajzerka
• 1 Szklanka mleka
• 5 Goździków
• 2 Łyżki masła
• 2 Jajka
• 3 Łyżki żelatyny
• 1 Duża gaza
• 5 Ziaren pieprzu
• Ziele angielskie
• 2 garście kiszonej kapusty
• 2 garście grzybów suszonych

Przygotowanie:

1,5 Litra wody, liście laurowe, ziele angielskie, goździki, skórkę z cytryny i cebulę gotować na małym ogniu 30 minut. Drugą cebulę pokroić w drobną kosteczkę i zeszklić na maśle. Grzyby namoczyć, ugotować. Kapustę ugotować.

Szczupaka oprawić tak, aby zdjąć skórę, pozostawiając razem z głową i ogonem. Natrzeć skórę solą i pozostawić na 3 godziny w lodówce. Z mięsa usunąć ości, skropić sokiem z cytryny i pozostawić na około 2 godz. 

Bułkę odcisnąć i zmielić razem z mięsem ze szczupaka. Dodać posiekaną kapustę i grzyby. Do masy dodać żółtka, sól i pieprz do smaku, 2 łyżeczki wegety – wszystko razem dokładnie wymieszać. Na koniec dodać ubite białka i wszystko ponownie dokładnie wymieszać. Tak przygotowanym farszem nadziać skórę szczupaka.

Następnie rybę owinąć ściśle w gazę, ułożyć w gęsiarce i zalać (przecedzoną) wcześniej przygotowaną zalewą. Gotować pod przykryciem na wolnym ogniu przez 30 minut. Pozostawić szczupaka w wodzie, odlewając około 3 szklanki i dodać żelatynę.

Doprawić według uznania i pozostawić do ostygnięcia. Około 1/3 wlewany na półmisek tak, aby zastygło. Na zastygniętej galarecie układamy szczupaka (można rybę pokroić w plastry, jednak lepszy efekt wizualny uzyskamy w całości). Pozostałą tężejącą galaretą zalewamy szczupaka, dekorujemy według własnego uznania

Przepisy na  zupy i dodatki do zup:

„Pierożki kruche do barszczu czerwonego”

Składniki na ciasto:

• 35 dag mąki pszenna Szadkowska,
• 2 łyżki mleka łowickiego,
• 1 łyżka cukru,
• sól,
• 20 dag masła z Głuchowa,
• 1 jajko

Mąkę przesiać ze szczyptą soli. Obłożyć pokrojonym w kostkę masłem, posiekać, aż składniki połączą się w małe grudki. Dodać jajko, mleko i cukier. Składniki posiekać, aż połączą się w grudki. Następnie zagnieść ciasto. Uformować w kulę, zawinąć w folię aluminiową i schłodzić w lodówce 30-40 minut.

Składniki na nadzienie:

• 1/2 kg kapusty kiszonej gotowanej,
• 1 szklanka grzybów leśnych (zmielonych),
• 2 szt. cebuli (pokrojonej w kostkę),
• 1 jajko,
• sól,
• pieprz,
• czosnek,
• 2 łyżki oleju słonecznikowego.

Podsmażyć cebulę na oleju, dołożyć posiekana kapustę oraz zmielone grzyby. Wszystko doprawić solą, pieprzem i czosnkiem do smaku. Przestudzić, dołożyć jajko i dobrze wymieszać.

Przygotowanie pierożków

Ciasto rozwałkować na grubość 3 mm, za pomocą szklanki, wykroić kółka. Na środku kółek ułożyć porcję farszu. Brzegi posmarować żółtkiem. Złożyć kółka na pół, tak by powstały półokrągłe pierogi. Mocno zlepiamy brzegi. Ułożyć na wyłożonej pergaminem blasze. Posmarować żółtkiem. Piec na rumiano 20-25 minut w 200C.

Barszcz grzybowy z kaszą gryczaną oraz gotowanymi ziemniakami

 Składniki:

• 1/3 szklanki kaszy gryczanej nie palonej
• -3/4 szklanki zakwasu na barszcz biały (1 litr wody + 4 łyżki mąki żytniej, wymieszać, odstawić na 3-5 dni w ciepłe miejsce), ilość zakwasu zależy od smaku, można dodać mniej
• 2 duże garście grzybów suszonych
• 2 ząbki czosnku
• 1,5 litra wody
• sól, pieprz do smaku
• 8 dużych ziemniaków
• 5 łyżek oleju rzepakowego
• 2 cebule
• chleb żytni szadkowski

 Grzybki namoczyć. Do garnka wlać wodę, wsypać kaszę, dodać grzybki, czosnek. Ugotować do miękkości kaszy ok. 25 min. Wlać barszcz, ilość w zależności od smaku, odprawić solą i pieprzem. Ziemniaki umyć, zalać wodą, ugotować w skórce, obrać, pokroić w plasterki. Cebule pokroić i zdumienia na oleju. Okrasić ziemniaki. Podawać z barszczem grzybowym. Barszcz zamiast z ziemniakami można podać z chlebem. 

Moja cudowna zupa krem grzybowa z uszkami 

Składniki:

• 80 dag pieczarek
• 80 g suszonych grzybów
• 2 cebule
• 2 marchewki
• 2 pietruszki
• 1 seler
• 1 por
• 2 ząbki czosnku
• 125 g masła
• 4 l wody
• 2 liście laurowe
• 5 ziaren ziela angielskiego
• 3 łyżki ziół prowansalskich
• Pieprz
• Sól

Składniki na uszka:

• 4 ziemniaki
• 2 cebule
• 2 łyżki masła
• 30 dag sera twarogowego półtłustego
• 2 łyżeczki ziół prowansalskich
• Pieprz
• Sól

Składniki na ciasto:

• 0,5 kg mąki typ 500
• 0,5 łyżeczki soli
• 1 szklanka gorącej wody
• 1 czubata łyżka masła

Sposób przygotowania zupy:

Pieczarki obrać i pokroić w plastry. W garnku rozpuścić masło, dodać pokrojona w pióra  cebulę oraz przeciśnięty przez wyciskacz czosnek. Gdy cebula z czosnkiem zeszkli się dodać  pieczarki, podsmażyć. Do pieczarek dodać 4 l wody, obraną marchewkę, pietruszkę, seler, por, suszone grzyby, ziele angielskie i liście laurowe. Zupę gotować około 1,5 godziny. Z garnka wyjąc marchewkę, pietruszkę, por,  seler, liście laurowe i ziele angielskie. Zupę zblendować  i przetrzeć przez sitko. Gotową zupę krem doprawić ziołami prowansalskimi oraz solą i pieprzem.  Zioła prowansalskie dodają zupie wspaniałego leśnego smaku.

Informacja: Przetarte przez sitko grzyby oraz wyjęte z zupy warzywa można wykorzystać  do zrobienia krokietów wigilijnych.

Sposób przygotowania uszek z nadzieniem ruskim:

Ziemniaki obrać i ugotować. Cebulę zeszklić na maśle, doprawić solą i pieprzem. Ugotowane ziemniaki, zeszkloną cebulę oraz twaróg zmielić za pomocą maszynki do mielenia. Do zmielonej masy dodać zioła prowansalskie, sól oraz pieprz do smaku.

 Do misy wsypujemy mąkę, sól dodajemy masło oraz gorąca wodę i zagnieść jednolite, elastyczne, mięciutkie ciasto. Ciasto nie powinno się kleić. Ciasto podzielić na pół. Na posypanym mąką blacie rozwałkować bardzo cienko najpierw jedną, później drugą połówkę ciasta. (W trakcie rozwałkowywania jednej połówki, drugą włożyć do miski i przykryć ściereczką, żeby ciasto nie obeschło). Z rozwałkowanego ciasta wykrawać kółka. Na środku nałożyć niewielką ilość farszu, ciasto złożyć na pół i skleić jak pieroga. Następnie zlepić oba końce pieroga. W środku powinna powstać dziurka. Gotowe uszka układać na desce lub blacie oprószonym mąką i przykryć ściereczką, aby nie obsychały. Uszka wrzucać na wrzątek i gotować, na małej mocy palnika, w osolonej wodzie ok. 1- 2 minut od wypłynięcia. (Daję ok. 1,5 łyżki soli na ok. 2 litry wody).Wyciągać łyżką cedzakową i podać z zupą grzybową ?

Przepisy na dania wigilijne

Krokiety wigilijne  po królewsku

• 5-6 świeżo ugotowanych ziemniaków
• 200 g mieszanki orzechów włoskich, laskowych, suszone śliwki drobno pokrojone , jabłka , pomidory suszone  
• 1 jajko
• 2 łyżki tartej bułki
• sól, pieprz
• olej do smażenia
• 5-6 świeżo ugotowanych ziemniaków przez praskę wyciskamy
• 200 g mieszanki orzechów włoskich, laskowych, suszone śliwki drobno pokrojone , jabłka , pomidory suszone  
• 1 jajko
• 2 łyżki tartej bułki
• sól, pieprz

Przecisnąć przez praskę 6 świeżo ugotowane ziemniaki przez praskę wyciskamy. Dodać pozostałe składniki  mieszać i uformować  krokiety. Obtoczyć je w  jajku i bułce  i smażyć  na oleju

Pierogi drożdżowe z kapustą i grzybami

Składanki na ciasto

• 7,5 dag drożdży
• 1 łyżeczka cukru
• 0,5 łyżeczki soli
• 1 żółtko
• 1 jajko
• 5 łyżek jogurtu naturalnego
• 5 łyżek mleka 0,5 mąki pszennej
• 25 dag margaryny

Wykonanie ciasta

 W dużej misce rozkruszyć drożdże, dodać cukier i ciepłe mleko (w temperaturze ok 36.6 stopni). Wykonać zaczyn, zostawić na 10 minut do lekkiego spulchnienia.  Dodać resztę składników i zagnieść ciasto.  

Składniki na farsz

• 1,5 kg kapusty kiszonej
• 2-3 garście suszonych grzybów
• 1 cebula
• 1 marchewka
• 1 pietruszka
• Pół selera
• Sól, pieprz, pieprz ziołowy

Wykonanie farszu

Kapustę odgotować i wystudzić. Warzywa i grzyby ugotować razem. Cebulę pokroić w kostkę, przesmażyć. Zimną kapustę, warzywa i grzyby drobno pokroić, dodać podsmażoną cebulę przyprawić do smaku. Wymieszać.

Przygotowanie pierogów

 Ciasto rozwałkować na ok. 0,5 cm wyciąć kółka szklanką, nałożyć łyżeczkę farszu i zagnieść. Ułożyć na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Posmarować każdego pieroga roztrzepanym jajkiem i posypać czarnuszką. Piec w piekarniku góra dół w temperaturze 180 stopni 20-30 minut.

Kompot z suszu z  kluskami ( rwańcami)

• 500g suszu( jabłka, gruszki, śliwki węgierki)
• 2 litry wody
• goździki laska cynamonu

Owoce myjemy, moczymy przed gotowaniem 3 godziny. Gotujemy na wolnym ogniu 40 min,w wodzie, w której się moczyły. Pod koniec gotowania dodajemy przyprawy, odstawiamy do ostygnięcia.

 Przepis na kluski

• 250 g mąki żytniej
• pół łyżeczki soli
• woda przegotowana letnia -ile wchłonie mąka

 Z podanych składników zagniatamy ciasto tak jak na makaron.  W dłoniach formujemy cienkie wałeczki i rwiemy na krótsze kawałki. Gotujemy w osolonej wodzie 15 minut,  odcedzamy, wykładamy na przygotowane talerze i zalewamy letnim kompotem z suszu.

 

TRADYCYJNY WYPIEK BOŻONARODZENIOWY

Staropolski Piernik Żarnowski Babci Wilkowej

Składniki:

CIASTO:

• 250 g miodu (Miód wielokwiatowy z Doliny rzeki Mrogi)
• 0,5 szklanki cukru,
• 125 g masła (Masło tradycyjne naturalne szczercowskie)
• 2 małe jajka (Gospodarstwo Rolne Jan Wilk z Topolic)
• 1 opakowanie przyprawy korzennej (około 40g)
• 0,5 kg mąki pszennej (Mąka z Młyn Grabów)(można wymieszać z żytnią, ale piernik będzie cięższy)
• 1,5 łyżeczki sody oczyszczonej,
• szczypta soli,
• 1/4 szklanki mleka (Gospodarstwo Rolne Jan Wilk z Topolic)

POLEWA

• 150 ml śmietany (Gospodarstwo Rolne Jan Wilk z Topolic)
• 150 g czekolady (mleczna +gorzka)

NADZIENIE:

• 150 g dżemu malinowego (pierwsza warstwa) (Dżem malinowy dmosiński)
• 150 g powideł śliwkowych (druga warstwa) (powidła śliwkowe łowickie)

NASĄCZENIE:

• 70 ml rozcieńczonego syropu malinowego (syrop malinowy dmosiński)(rozcieńczone z wodą i sokiem z cytryny)

Wykonanie:

Mieszamy ze sobą suche składniki, czyli mąkę, przyprawę do piernika i sól. Sodę oczyszczoną rozpuszczamy w mleku.

W rondlu z grubym dnem umieszczamy miód, cukier i masło. Podgrzewamy na wolnym ogniu często mieszając, aż do rozpuszczenia cukru. Zagotowujemy całość i odstawiamy do całkowitego wystudzenia masy. Kolejno do chłodnej masy miodowo-maślanej  dodajemy pozostałe składniki: jajka, mleko połączone z sodą oraz suche składniki. Tak przygotowane ciasto wyrabiamy dość dokładnie, do całkowitego połączenia się wszystkich składników. Ciasto przekładamy do naczynia kamionkowego (np. takiego, w którym robi się ogórki małosolne) lub emaliowanego garnka, przykrywamy dokładnie  ściereczką i wstawiamy do lodówki na 3-6 tygodni. Na razie ciasto wygląda dość luźno i płynnie, ale po leżakowaniu będzie miało idealną konsystencję i będzie się świetnie wałkować.

Podane składniki wystarczają na dwa pierniki. Ciasto dzielimy na 3 równe części i każdą z nich wałkujemy na placki grubości 5 mm i przekładamy do blaszki - pieczemy 3 takie same blaty piernikowe. Wymiary blaszki 25x30 cm.  Każdy z nich pieczemy 20 minut w temperaturze 170 stopni. Piernik urośnie, powinien mniej więcej podwoić swoją objętość. Po upieczeniu blaty studzimy.

Blaty piernikowe nasączamy sokiem malinowym rozcieńczonym z wodą i sokiem z cytryny (w wersji dla dorosłych można użyć nalewki). Następnie przekładamy ulubionymi dżemami lub powidłami. W naszym domu najczęściej korzystamy z dwóch rodzajów nadzienia - tj. dżemu malinowego i powideł śliwkowych.  Po przełożeniu piernik przykrywamy szarym papierem i dociskamy ciężkim przedmiotem. Piernik odstawiamy na 2-3 dni do lodówki lub chłodnego pomieszczenia. Po tym czasie stanie się bardziej kruchy.

Po tym czasie piernik kroimy na 2 części. W ten sposób otrzymujemy dwa ciasta (każde o wymiarze 12,5x30 cm).

Śmietanę rozpuszczamy z czekoladą w kąpieli wodnej i polewamy nią wierzch i boki piernika. Piernik dekorujemy wedle uznania.

Ciasto na ten piernik zagniatamy 3-6 tygodni przez świętami, czyli najlepiej jeszcze w listopadzie.

Z podanych proporcji wychodzą dwa pierniki.

Przepis na Strucel makowy (3 strucle)

Składniki:

Ciasto:

• 40 dkg mąki
• 15dkg masła
• 3 dkg drożdży rozmieszanych z 3 łyżkami 18%śmietany
• 1 opakowanie cukru waniliowego
• 2 czubate łyżki cukru pudru
• 2 całe jajka
• 1/3 łyżeczki soli

Farsz makowy:

• 40 dkg maku miód wielokwiatowy (3 łyżki)
• dżem malinowy 100g
• konfitura wiśniowa 100g
• powidła jabłkowe 150g
• powidła śliwkowe 150g
• łyżka rodzynek
• łyżka żurawiny
• łyżka płatków migdałowych
• łyżka posiekanych orzechów włoskich
• 3 całe jaja
• cukier do smaku
• olejek migdałowy i rumowy do smaku
• masło 15 dkg

Wykonanie:

Mak zaparzyć wrzątkiem na noc (zalać mlekiem lub wodą, pogotować 2 min. ciągle mieszając), zostawić do ostygnięcia. Rozpuścić miód z masłem. Do zimnego maku dodać wszystkie składniki, wymieszać. Wszystkie składniki zagniatamy na ciasto, dzielimy na trzy części i wałkujemy na kształt prostokąta. Smarujemy farszem makowym pozostawiając wolne 2 cm (od brzegu). Zwijamy w rulon, zawijamy w papier do pieczenia w taki sposób, aby dać ciastu ok. 2 cm luzu (miejsce do wyrośnięcia). Piec w temperaturze 175 stopni ok. 50 min. Po wystygnięciu ozdobić według uznania.

Przepis na Makosernik

Składniki:

Kruche ciasto:

• 1,5 szklanki maki
• 3 żółtka
• 1/4 szklanki cukru
• 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia
• 12 dag masła
• dwie łyżki kwaśnej śmietany
• cukier wanilinowy
• Warstwa serowa:
• 1 kg białego sera
• 20 dag masła
• 1,5 szklanki cukru
• 6 jajek
• 2 łyżki kaszy manny
• 4 łyżki śmietany kremówki
• bakalie
• 1/2 szklanki pigwy z nalewki

Warstwa makowa:

• 1/2 kg maku
• 6 jajek
• 4 łyżki miodu
• 4 łyżki powideł śliwkowych
• 4 łyżki bułki tartej
• 1/2 szklanki cukru
• bakalie, suszone jabłka, gruszki, śliwki, orzechy włoskie
• na wierzch ciasta: dżem z czarnej porzeczki łyżka nalewki pigwowej bakalie: orzechy, czerwone porzeczki z nalewki

Wykonanie:

Kruche ciasto: Mąkę przesiać z proszkiem do pieczenia, posiekać ze schłodzonym masłem i cukrem, dodać żółtka i śmietanę, szybka zagnieść ciasto. Ciasto rozwałkować, wyłożyć na brytfannę i podpiec ok 15 minut w dobrze nagrzanym piekarniku, wyjąc i wystudzić.

Warstwa serowa: Masło utrzeć z cukrem i żółtkami do białości, następnie ucierać dalej dodając po łyżce zmielony ser, śmietanę i kaszę mannę. Następnie dodać dobrze posiekaną pigwę i pianę ubitą z białek, delikatnie wymieszać, wylać na podpieczone ciasto.

Warstwa makowa: Mak, najlepiej dzień wcześniej, wypłukać, zalać gorącym mlekiem i gotować na wolnym ogniu aż zmięknie (musi się lekko rozcierać w palcach), odcedzić na sicie wyłożonym gazą, następnie zemleć dwukrotnie w maszynce do mięsa. Żółtka utrzeć z cukrem do białości, dodać mak, bułkę tartą, miód, powidła i drobno posiekane bakalie. Wymieszać. Dodać pianę ubitą z białek. Masę makową wyłożyć na masę serową. Piec godzinę w temperaturze 180 stopni. Po wystudzeniu posmarować ciasto dość grubą warstwą dżemu z czarnych porzeczek wymieszanym z łyżką pigwówki. Udekorować drobno posiekanymi bakaliami w świąteczny wzór.